کم شنوایی و ناشنوایی و یا از دست دادن تدریجی حس شنوایی به صورت کامل یا جزئی به ناتوانی در شنیدن صداها اشاره دارد.علائم مشکلات شنوایی می‌تواند کم، متوسط و یا وخیم باشد. افرادی که دارای مشکلات کم شنوایی هستند، خصوصاً در محیط‌های پر سر و صدا قادر به درک گفتار باقی افراد نیستند. از طرفی دیگر، گاهی مشکلات شنوایی آن‌قدر شدید می‌شود که فرد برای درک بهتر صداهای محیط باید از سمعک استفاده کند.
برخی دیگر ناشنوا هستند و برای درک سخنان دیگران و ارتباط برقرار کردن باید لب‌خوانی کرده و از زبان اشاره مخصوص ناشنوایان استفاده کنند. در ایالات متحده‌ی آمریکا ۱۵ درصد افراد بالای ۱۸ سال دارای مشکلات شنوایی در سطوح مختلف هستند.
علت ناشنوایی چیست؟
برخی بیماری‌ها و شرایط باعث ایجاد ناشنوایی می‌شوند، این علائم شامل:
- آبله مرغان
- سایتومگالوویروس
- اوریون
- مننژیت
- بیماری کم خونی داسی شکل
- سفلیس
- بیماری لایم
- کم کاری تیروئید
- برخی سرطان‌ها
- نوجوانان در معرض دود سیگار
- دیابت
- از آنتی‌بیوتیک استرپتومایسین برای درمان بیماری سل استفاده می‌شود که گفته می‌شود یکی از عوامل خطرناک برای سیستم شنوایی است.
- روماتیسم
در گوش داخلی شکننده‌ترین و ظریف‌ترین استخوان‌های بدن وجود دارند. آسیب به پرده گوش یا گوش میانی می‌تواند باعث کم شنوایی و ناشنوایی شود.
سیستم شنوایی چگونه کار می‌کند
امواج صوتی وارد گوش می‌شود و در طول کانال شنوایی حرکت کرده و به پرده گوش اصابت می‌کند و امواج لغزشی تولید می‌کند. این امواج از پرده گوش به سه استخوان کوچک موجود در گوش میانی برخورد می‌کنند.
این استخوانچه‌های گوش امواج لغزشی را تقویت کرده و سپس این امواج توسط سلول‌های مو مانند درون حلزون شنوایی جمع‌آوری می‌شوند. اطلاعات حرکتی این سلول‌ها را نورون شنوایی جمع‌آوری کرده و به مغز می‌فرستد. مغز این داده‌ها را پردازش کرده و در نهایت فرد موفق به شنیدن می‌شود.
انواع کاهش شنوایی
سه نوع مختلف از کاهش شنوایی وجود دارد:
کاهش شنوایی انتقالی (Conductive hearing loss)
در این نوع عارضه امواج لغزشی از گوش خارجی به گوش داخلی مخصوصاً حلزون شنوایی منتقل نمی‌شوند. این عارضه به علت‌های گوناگون رخ می‌دهد
- افزایش حجم موم گوش
- عفونت گوش به همراه التهاب و افزایش حجم مایعات گوش
- عملکرد نامناسب استخوانچه‌های گوش
- پرده گوش آسیب دیده
عفونت در گوش می‌تواند باعث ایجاد زخم در بافت گوش شود و در نهایت عملکرد پرده‌ی گوش را مختل کند. استخوانچه‌های گوش هم در نتیجه‌ی عفونت، تروما (ضربه) دچار نقص خواهند شد.
کاهش شنوایی حسی – عصبی (Sensorineural Hearing Loss)
این عارضه در نتیجه مختل شدن عملکرد طبیعی گوش میانی، حلزون شنوایی و نورون شنوایی و یا حتی ضربه مغزی رخ می‌دهد. در این نوع عارضه سلول‌های مویی درون حلزون شنوایی آسیب می‌بینند. با افزایش سن فرد برخی از این سلول‌ها عملکرد خود را از دست داده و شنوایی دچار مشکل می‌شود.
قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض سر و صدای بلند، دلیل دیگری برای آسیب سلول‌های مویی حلزون شنوایی است. این سلول‌های آسیب دیده دیگر قابل جایگزینی نیستند. امروزه پژوهشگران در تلاش هستند تا با استفاده از سلول‌های بنیادی به رشد دوباره این سلول‌ها کمک کنند.
کاهش شنوایی حسی – عصبی در نتیجه کاهش شنوایی انتقالی، عفونت گوش داخلی و یا ضربه‌های سنگین به سر رخ می‌دهد.
کاهش شنوایی آمیخته (Mixed hearing loss)
این عارضه ترکیبی از کاهش شنوایی حسی – عصبی و انتقالی است. اگر فرد در طولانی‌مدت به عفونت گوش مبتلا باشد، عفونت در نهایت باعث آسیب پرده گوش و استخوانچه‌های گوش خواهد شد. گاهی با انجام عمل‌های مخصوص جراحی تا حدودی می‌توان شنوایی را بازگرداند، ولی این روش همیشه موثر نخواهد بود.
علائم ناشنوایی
علائم این عارضه به نوع مشکلی که فرد با آن درگیر است ارتباط دارد.
علائم مشکلات شنوایی در نوزادان
- قبل از ۴ ماهگی نوزاد در واکنش به صدا، سر خود را برنمی‌گرداند.
- تا سن ۱۲ ماهگی حتی یک آوا نمی‌تواند تولید کند.
- نوزاد در واکنش به صدای بلند وحشت‌زده نمی‌شود.
- نوزاد تنها در صورتی که شما را ببینید واکنش نشان می‌دهد، اگر دور از چشم نوزاد او را صدا بزنید، واکنش خاصی دریافت نخواهید کرد.
علائم مشکلات شنوایی در بچه‌های نو پا و کودکان
- کودک دیرتر از سایر کودکان همسن و سال خود ارتباط کلامی برقرار می‌کنند.
- کودک مدام در حال ادای این جملات است، چی؟ ببخشید چی گفتی؟
- کودک با صدای بلند صحبت می‌کند و تمایل به ایجاد صداهای بلندتر از حد معمول دارد.
- زمانی که کودک صحبت می‌کند، آواهای قابل تشخیصی تولید نمی‌کند.
- کودک تنها به چند نمونه خاص از صداها واکنش نشان می‌دهد
تشخیص مشکلات شنوایی
افرادی که به وجود مشکلی در سیستم شنوایی خود مشکوک هستند، باید به پزشک مراجعه کنند. پزشک بعد از طرح چندین سوال و بررسی علایم به انجام آزمایش‌های لازم می‌پردازد.
آزمایش فیزیکی
پزشک برای مشاهده گوش از وسیله‌ای به نام اتوسکوپ استفاده می‌کند. این وسیله دارای نور در قسمت انتهایی خود است. پزشک با کمک این وسیله وجود گرفتگی احتمالی را در گوش بررسی می‌کند. گاهی پرده گوش دچار آسیب شده و گاهی موم یا واکس گوش تجمع پیدا کرده است. وجود عفونت در مجرای شنوایی و گوش میانی هم به کمک آزمایش فیزیکی قابل تشخیص است
درمان مشکلات ناشنوایی
افراد درگیر با مشکلات شنوایی می‌توانند کمک دریافت کنند. درمان این مشکل به علت و البته شدت مشکل بستگی دارد.
زمانی که یک سلول موئی درون حلزون شنوایی تخریب می‌شود، دیگر امکان ترمیم آن وجود ندارد. با این همه با کمک تکنولوژی‌های فراوان می‌توان تا حد زیادی کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
