راه رفتن و حرکت کردن بدون افتادن یا احساس سرگیجه، وظایفی هستند که به لطف سیستم تعادل شما میتوانید انجام دهید. مانند بسیاری از سیستمهای بدن، وقتی که این سیستم به درستی کار میکند، به راحتی میتوانید تعادل خود را نادیده بگیرید.
سیستم تعادل ما—که بهعنوان سیستم وستیبولار نیز شناخته میشود—سیستمی پیچیده است. مغز بهطور عمده به اطلاعاتی از سه منبع زیر متکی است:
– ارگانهای کوچک وستیبولار واقع در گوش داخلی
– چشمهای ما
– احساسات در پاها و پاهایمان (که بهطور رسمی به آن پروپریوسپشن میگویند)
سیستم وستیبولار چیست؟
سیستم وستیبولار به ما کمک میکند تا تعادل خود را حفظ کنیم، در فضا جهتگیری کنیم و در محیط خود حرکت کنیم. جنیفر استون، PhD، استاد پژوهشی رشته گوش و حلق و بینی در دانشگاه واشنگتن میگوید: “تمامی این عملکردها به این معنی است که کارکرد درست آن برای رفاه ما ضروری است.”
این سیستم شامل پنج ارگان است که هر کدام وظیفهای متفاوت دارند. او افزود: “ادغام این پنج ارگان واقعاً برای نحوه عملکرد سیستم وستیبولار مهم است.” این سیستم به مغز میگوید که “چگونه در فضا قرار داریم و چگونه حرکت میکنیم.”
ارگانهای تعادلی در گوش داخلی
– سه کانال نیمدایرهای: این کانالها با مایع پر شدهاند. زمانی که شما سرتان را میچرخانید، مایع باعث حرکت **کاپولا**—ساختارهای شبیه به بادبان در انتهای کانالها—میشود و موهای حساس به این حرکت خم میشوند، طبق گفتههای **مؤسسه ملی ناشنوایی و دیگر اختلالات ارتباطی (NIDCD)**.
– دو ارگان اوتولیت (اوتریکول و ساکول): در داخل این ارگانها سنگهای ریزی به نام **اوتوکونیا** وجود دارند که در پاسخ به جاذبه حرکت میکنند. بهعنوان مثال، این ارگانها به مغز میگویند که آیا شما ایستادهاید یا دراز کشیدهاید.
مشکلات تعادل بسیار شایع هستند، بهویژه با افزایش سن
احساس سرگیجه، بهویژه با بالا رفتن سن، امری معمول است. هرگاه یک فرآیند حساس در بدن شما در حال انجام باشد، احتمال بروز مشکل وجود دارد
آمارها متفاوت است، اما تخمینها نشان میدهند که حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از بزرگسالان آمریکایی هر ساله با مشکلات تعادل یا سرگیجه مواجه هستند. این میزان با افزایش سن افزایش مییابد: یک مطالعه معروف در **Journal of Vestibular Research** نشان داد که ۳۵ درصد از بزرگسالان (بالای ۴۰ سال) در ایالات متحده دچار اختلال در تعادل هستند.
دلایل متنوعی وجود دارد که مشکلات تعادل با افزایش سن شایعتر میشوند. بهعنوان مثال، برخی اختلالات وستیبولار بهطور طبیعی با بالا رفتن سن شایعتر میشوند، به گفته **دکتر کامرون بودنز، MD، مدیر پزشکی مرکز شنوایی و ایمپلنت حلزونی در بیمارستان فلفس، Northwell Health در Sleepy Hollow، نیویورک.
با افزایش سن، تغییراتی در بینایی یا احتمالاً از دست دادن حس در پاها و پاها نیز رخ میدهد. او گفت که نقص دوگانه حسی—مانند از دست دادن بینایی و شنوایی—فشار اضافی بر روی سیستم تعادل وارد میکند.
شنوایی و تعادل هر دو بخشی از گوش داخلی هستند
گوش داخلی همان قسمتی از گوش است که **کُکِلِه**—ارگان شبیه حلزونی که امواج صوتی را به امپولهای الکتریکی تبدیل کرده و به مغز منتقل میکند—قرار دارد. سیستم شنوایی و ارگانهای تعادل یک مسیر عصبی مشترک به مغز دارند که به آن **عصب وستیبولار-کُکِلِه** گفته میشود.
دکتر بودنز یادآور میشود که ارتباط بین سیستم شنوایی و سیستم وستیبولار مستقیم است، اما یک تقسیم نیز وجود دارد. “یک قسمت به شنوایی اختصاص دارد و قسمت دیگر به تعادل.”
این بدان معنی است که وقتی چیزی در یکی از این سیستمها دچار مشکل میشود، میتواند بر دیگری نیز تأثیر بگذارد. برای مثال، اگر شما دچار سرگیجه و از دست دادن شنوایی یا وزوز گوش (تینیتوس) هستید، ممکن است مشکل از گوش داخلی شما باشد.
آزمایشات شنوایی میتواند برای مشکلات تعادل مفید باشد
دکتر بودنز یک تمثیل مفید برای درک ارتباط بین سیستمهای شنوایی و تعادل ارائه میدهد: اگر شما در یک خانه دو خوابه باشید و آتشسوزی رخ دهد، ممکن است فقط یک اتاق تحت تأثیر قرار گیرد—اما شعلهها احتمالاً باعث بروز مشکلاتی در هر دو اتاق میشوند.
او میگوید: “بسیاری از فرآیندهای بیماری میتوانند بهطور همزمان هر دو سیستم را تحت تأثیر قرار دهند بهدلیل ارتباط مستقیم بین آنها.”
بنابراین اگر او بیمار را برای مشکلات سرگیجه و تعادل ارزیابی کند، همچنین آزمایش شنوایی را توصیه میکند که میتواند بینش مفیدی ارائه دهد.
متخصصان شنوایی، که غالباً با پزشکان ENT همکاری میکنند، میتوانند آزمایشات تعادلی نیز انجام دهند، از جمله:
– آزمایش ویدیو نیستگموگرافی (VNG): این آزمایش حرکات غیر ارادی چشم را که به آن نیستگموش گفته میشود، تشخیص میدهد که میتواند ناشی از برخی اختلالات گوش داخلی باشد.
– پاسخ برانگیخته مغز شنیداری (ABR): این آزمایش میتواند مشکلات موجود در اعصاب متصلکننده سیستمهای شنوایی و تعادل به مغز را شناسایی کند.
شرایطی که بر هر دو شنوایی و تعادل تأثیر میگذارند
– بیماری منییر: این بیماری باعث سرگیجه، وزوز گوش و از دست دادن شنوایی میشود.
– نوروم آکوستیک: این تومورهای خوشخیم و کند رشد بر روی عصب وستیبولار-کُکِلِه رشد میکنند و باعث از دست دادن شنوایی، وزوز گوش و سرگیجه میشوند.
– سندرم پنجره متحرک سوم: این شرایط، شامل سندرم کانال نیمدایرهای فوقانی، باعث ایجاد یک سوراخ کوچک در گوش داخلی میشود و به بروز مشکلات شنوایی و تعادلی منجر میشود.
– داروهای سمی به شنوایی: این شامل بسیاری از داروها، از جمله آنتیبیوتیکها، داروهای شیمیدرمانی و آسپرین است که میتوانند به سیستمهای شنوایی و تعادل آسیب برسانند.
– مواجهه طولانیمدت با صدا: احتمالاً از مضرات صداهای بلند برای شنوایی مطلع هستید. تحقیقات نشان میدهد که مواجهه با صدا نیز میتواند به سلولهای موجود در سیستم وستیبولار آسیب برساند.
– پیری: همانطور که در بالا ذکر شد، افزایش سن به معنای بروز بیشتر مشکلات تعادل است. و البته، همین امر برای شنوایی نیز صدق میکند. یکسوم بزرگسالان بالای ۶۵ سال دچار از دست دادن شنوایی مرتبط با سن هستند.
– عفونتها: ویروس سیتومگالو (CMV)، ویروس اپشتین-بار یا مننژیت نیز میتواند “باعث از دست دادن تعادل و عملکرد شنوایی شود.”
–جهشهای ژنتیکی: “ارگانهای حسی در گوش داخلی ما، وستیبولار و شنوایی، منشاء جنینی مشترکی دارند، بنابراین یک جهش ژنی میتواند توسعه هر دو سیستم حسی را مختل کند” گفت **استون**. یک نمونه از این موارد نوروفیبروماتوز ۲ است که باعث رشد تومورها بر روی اعصاب میشود.
اختلالات تعادل شایع
اگر شما دچار اختلال تعادل باشید، ممکن است طیف وسیعی از علائم را تجربه کنید، از جمله سرگیجه، چرخش، احساس ضعف، افتادن (یا احساس اینکه خواهید افتاد) و گیجی.
جیمز فیلیپس، PhD، محقق و بالینگر، در وبینار HHF گفت: “اگر شما دچار اختلال وستیبولار باشید… مهمترین چیزی که تجربه خواهید کرد این است که احساس کنید همهچیز به شدت اشتباه است.” فراتر از آن، علائم بسته به علت خاص متفاوت است که بر اساس انجمن شنوایی-زبان-گفتار آمریکا (ASHA)، بیش از بیست مورد وجود دارد.
برخی از شایعترین اختلالات تعادل، به گفته NIDCD:
– سرگیجه وضعیتی خوشخیم پاراکسیسمال (BPPV): که گاهی به سادگی “سرگیجه وضعیتی” نامیده میشود، یک اختلال تعادل شایع است که باعث سرگیجه ناگهانی هنگام حرکت میشود. این یکی از شایعترین علل سرگیجه است.
– لابیرنتیت: این زمانی رخ میدهد که گوش داخلی عفونی یا ملتهب شود، معمولاً بهدلیل عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی.
– نورونیت وستیبولار: این بهدلیل ویروس رخ میدهد و باعث التهاب عصب وستیبولار میشود.
– فستولای پریلیموف: مشکلی با غشاء جداکننده گوش داخلی و میانی که اجازه میدهد مایع از گوش داخلی به میانی منتقل شود، که معمولاً بهدلیل تروما به سر ایجاد میشود.
– سندرم مال دو دبارکمانت (MdDS): این شرایط زمانی رخ میدهد که احساس حرکت حتی پس از ترک یک وسیله آبی ادامه یابد.
کی باید به پزشک مراجعه کنید؟
احساس سرگیجه یا تجربه سرگیجه نشانه یک تشخیص نیست—اینها علائم هستند، دکتر بودنز تأکید میکند. آنها نشان میدهند که چیزی اشتباه است. از طریق آزمایشها، تاریخچه دقیق بیمار و دیگر ابزارهای تشخیصی، ارائهدهندگان مراقبتهای بهداشتی میتوانند علت این علائم را شناسایی کنند.