چرا بعضی صداها آزاردهنده هستند؟

اگر تا به حال از صدای ناخن روی تخته سیاه دلزده شده‌اید، می‌دانید که برخی صداها چقدر می‌توانند ناخوشایند باشند. البته، برخی افراد حساسیت بیشتری به صدا دارند. در حالی که بیشتر افراد به صداهای بسیار بلند یا بسیار تیز واکنش منفی نشان می‌دهند، دیگران حتی صداهای روزمره را نیز بیش از حدغیر قابل تحمل می‌یابند.

انواع مختلف حساسیت به صدا
صداهای بلند
افرادی که عملکرد شنوایی طبیعی دارند معمولاً صداهای بسیار بلند را ناخوشایند می‌یابند. صداهایی در محدوده فرکانسی 2000 تا 5000 هرتز به خصوص سخت‌شنود هستند . این امر دو دلیل دارد :
اولاً، عملکرد شنوایی ما زمانی که در معرض صداهای بلند قرار می‌گیریم آسیب می‌بیند. در واقع، هر چیزی بالاتر از 85 دسی‌بل می‌تواند باعث کاهش شنوایی شود. از آنجا که صداهای بلند به اعصاب، غشاها و سلول‌های مویی درون گوش آسیب می‌زنند،منطقی است که این صداها را به‌عنوان نویز ناخوشایند تجربه کنیم. از آنجا که این صداها را بسیار ناخوشایند می‌یابیم، احتمال بیشتری دارد که به محیط دیگری برویم یا حجم صدا را کاهش دهیم و از این طریق عملکرد شنوایی‌مان را از مواجهه با صداهای بلند محافظت کنیم.
دوماً، مطالعات نشان داده‌اند که مغز ما به صداهای زیر، به خصوص آن‌هایی که در محدوده فرکانسی 2000 تا 5000 هرتز هستند، به‌طور متفاوتی پاسخ می‌دهد. اگرچه دقیقاً درک نشده که چرا این اتفاق می‌افتد، مطالعات تصویربرداری تأیید کرده‌اند که بخشی خاصی از مغز به نام آمیگدالا فعال می‌شود وقتی که صداهایی در این سطح می‌شنویم. از آنجا که آمیگدالا مسئول واکنش‌های احساسی ماست، ممکن است توضیح دهد که چرا این صداهای زیر باعث می‌شوند تا احساس ناراحتی، ترس یا حتی وحشت کنیم.

هایپراکوزیس
افرادی که عملکرد شنوایی طبیعی دارند می‌توانند صداهایی تا 95-85 دسی بل را تحمل کنند قبل از اینکه حساسیت نشان دهند. اما در موارد هایپراکوزیس، توانایی فرد در تحمل صدا کاهش می‌یابد.
به عبارت دیگر، سطح ناخوشایندی بلندی صدا (LDL) آن‌ها بسیار کمتر از حد متوسط است.خوشبختانه، هایپراکوزیس می‌تواند با استفاده از سمعک‌ها درمان شود. سمعک‌هایی که نویز صورتی تولید می‌کنند به عنوان دستگاه‌های ماسک‌کننده عمل می‌کنند که تأثیر صداهای روزمره و نویز پس‌زمینه را به حداقل می‌رسانند. با کاهش حساسیت شما به صدا، سمعک‌هایی که با دقت برنامه‌ریزی شده‌اند و دارای تولیدکننده نویز صورتی هستند، می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی علائم هایپراکوزیس را کاهش دهند.

(Recruitment) یا پرشنوایی

پرشنوایی معمولاً با کاهش شنوایی همراه نیست. شنوایی‌سنجی این بیماران معمولاً طبیعی گزارش می‌شود. در صورتی‌که کاهش شنوایی همراه با کاهش تحمل صدا باشد به آن رکروتمان (recruitment) می‌گویند.
افراد پرشنوا محدوده شنوایی باریکی دارند. به عنوان مثال فرد صدای زیر ۵۰ دسی بل را نمی‌شنود و صداهای بالای ۸۰ دسی بل برایش آزاردهنده است. وزوز گوش می‌تواند با پرشنوایی همراه باشد. گاهی این دو شکایت با هم بروز می‌کند و گاهی یکی مقدم بر دیگری تظاهر می‌یابد این نوع حساسیت به صدا به طور کلی افرادی را تحت تأثیر قرار می‌دهد که دچار کاهش شنوایی تثبیت شده هستند. وقتی که عملکرد شنوایی شما کاهش می‌یابد، معمولاً به دلیل آسیب به اعصاب، غشاها و سلول‌های مویی درون گوش است.
نوع و میزان آسیب تعیین می‌کند که دیگر نمی‌توانید چه زیرایی‌ها و فرکانس‌هایی را بشنوید. وقتی که در معرض صداهایی با زیرایی یا فرکانس خاصی قرار می‌گیرید، به دلیل کاهش شنوایی قادر به شنیدن آن‌ها نیستید. با این حال، اگر
این صداها بلندتر شوند، در نهایت به زیرایی یا فرکانس دیگری تغییر می‌کنند که می‌توانید بشنوید. این قرار گرفتن ناگهانی در معرض صدا است که باعث می‌شود صداها ناخوشایند شوند و ممکن است توضیح دهد که چرا افراد با کاهش شنوایی اغلب افزایش حساسیت به صداها را گزارش می‌دهند.
همانطور که صدایی بلندتر می‌شود، سلول‌های مویی کنار سلول‌های آسیب‌دیده “فراخوانی” می‌شوند. اگر این سلول‌ها آسیب‌دیده نباشند، عملکرد شنوایی شما برای این زیرایی یا فرکانس خاص عادی است. به عنوان مثال، ممکن است نتوانید تلویزیون را در سطوح صدای 30-45 بشنوید، اما وقتی به 46 می‌رسد، برای شما بسیار بلند است. این به این دلیل است که حجم بین 30-45 معمولاً توسط سلول‌های مویی که اکنون آسیب دیده‌اند، دریافت می‌شود، اما در 46، سلول‌های مویی بعدی فراخوانی می‌شوند. با نداشتن کاهش شنوایی بر روی سلول‌های مویی فراخوانی شده، ناگهان تلویزیون را در سطح صدای 46 می‌شنوید، که آن‌قدر بلند است که گوش دادن به آن ناخوشایند است.
استفاده از سمعک‌ها می‌تواند به طور قابل توجهی این نوع حساسیت به صدا را بهبود بخشد. همانطور که عملکرد شنوایی شما با استفاده از دستگاه‌های شنوایی بهبود می‌یابد، دیگر شکاف ناگهانی بین نشنیدن هیچ چیز و قرار گرفتن در معرض صدای بسیار بلند وجود نخواهد داشت.
علاوه بر این، استفاده از سمعکی که نویز صورتی تولید می‌کند نیز می‌تواند راه مفیدی برای درمان حساسیت به صداهای مرتبط با کاهش شنوایی باشد.

شنوایی حساس بیش از حد
برخی افراد به‌طور ذاتی با حساسیت بیش از حد به برخی صداها متولد می‌شوند. معمولاً افراد تنها به صداهایی که بالاتر از یک فرکانس خاص هستند، حساسیت دارند، اگرچه این موضوع از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بسته به سطح حساسیت، حتی صداهای روزمره و نویز پس‌زمینه می‌توانند بسیار ناراحت‌کننده باشند.
افراد مبتلا به اوتیسم گاهی اوقات شنوایی حساس بیش از حد را تجربه می‌کنند، اگرچه این وضعیت می‌تواند به‌صورت مستقل نیز وجود داشته باشد ، با این حال با استفاده از درمان یکپارچه‌سازی شنوایی، می‌توان حساسیت بیش از حد فرد را کاهش داد که به او امکان تحمل صداها بدون واکنش منفی را می‌دهد.

Misophonia یا صدابیزاری

تنفر از صدا، اختلالی عصبی است که فرد مبتلا به آن با شنیدن بعضی صداهای خاص دچار احساسات منفی شدیدی مانند عصبانیت، گریختن، تنفر و انزجار می‌شود. این صداها می‌توانند آرام یا بلند باشند . مبتلایان به صدابیزاری معمولاً با شنیدن صداهایی مانند جویدن آدامس، تخمه شکستن، صاف کردن گلو، هورت کشیدن، سرفه یا فین فین کردن مداوم، تایپ کردن، خر و پف کردن یا صدای تق‌تق مداوم دچار عصبانیت شده و میل شدیدی به ترک محیط پیدا می‌کنند. محرک‌های دیداری مثلاً تکان‌های مداوم پا یا دست دیگران در اثر بی‌قراری، دیدن فرد در حال جویدن آدامس یا جویدن ناخن هم می‌توانند عامل تحریک عصبی این افراد شوند کسی که روی فلزی خش می اندازد و باعث احساسات بدی میشود. هر فرد به دستهٔ خاصی از محرک‌ها حساسیت نشان می‌دهد و میزان حساسیت فرد به هر کدام از محرک‌ها متفاوت است.
این احساسات منفی می‌تواند از متوسط تا زیاد باشد و حتی به اضطراب یا عصبانیت تمام عیار تبدیل شود. همچنین احساس نیاز به ترک سریع مکان هم معمول است. فرد در مواجهه با محرک‌ها ممکن است دچار آشفتگی، حالت تدافعی یا تهاجمی شود. فرد ممکن است با تقلید و شکلک درآوردن، دور کردن خود از محرک یا نشان دادن خشم و عصبانیت به شخص ایجادکنندهٔ محرک واکنش نشان دهد.
بعضی افراد مبتلا به صدابیزاری تلاش می‌کنند تماسشان را با محل یا افراد و موقعیت‌هایی که آن‌ها را در معرض محرک‌ها قرار می‌دهند محدود کنند. متأسفانه این امر همیشه ممکن نیست. در بیشتر موارد نزدیکترین افراد به فرد مبتلا، ایجادکنندهٔ بدترین محرک‌ها (که در صدر آن‌ها صداهای ایجاد شده از دهان قرار دارد) هستند. فرد مبتلا به صدابیزاری ممکن است روابط اجتماعی خود را محدود کند، تا جایی که روابط شخصی‌اش دچار مشکل یا حتی قطع شود. وجود محرک‌ها در محیط کار می‌تواند باعث شود فرد مبتلا ساعات کاری خود را کاهش دهد یا منجر به ترک شغل شود. افراد مبتلا ممکن است از واکنش‌های خود احساس گناه کنند، خودداری فرد از بیان مشکل برای خانواده و دوستان ممکن است آن‌ها را دچار سردرگمی کند زیرا این افراد نمی‌توانند بفهمند چرا فرد این احساسات منفی را نشان می‌دهد زیرا از نظر آن‌ها دلیلی برای چنین واکنش‌های قوی‌ای در این موارد وجود ندارد.
مکالمهٔ مداوم و باز افراد مبتلا با افراد خانواده می‌تواند باعث کاهش تنش شود. هر فرد به دسته خاصی از این محرک‌ها حساسیت نشان می‌دهد و نسبت میزان حساسیت فرد به هر کدام از محرک‌ها متفاوت است. اختلال این سندرم می‌تواند ژنتیکی باشد و علت آن، اختلال در عملکرد قشر سینگولیت و انسیولار مغزی است. این بیماری معمولاً قبل از بلوغ جنسی، بین سنین ۹ تا ۱۳ سال اتفاق می‌افتد و بروز آن در دختران بیشتر از پسران است.
درمان

دلیل ابتلا ناشناخته است و هنوز قطعاً مشخص نیست مشکل از کجاست. اما به‌طور کلی مشکلات عصبی، روانشناسی و ژنتیک در آن نقش دارند. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که میسوفونیا ژنتیکی است و بیشتر به صداهای دهانی مربوط می‌شود.
این اصطلاح در سال ۲۰۰۱ و در تمایز با اختلال هراس از صدا (فنوفوبیک) و برای کسانی به کار رفت که اعصاب‌شان با صدا تحریک می‌شد پیشنهاد شد. محققان معتقدند که نفرت از صدا، به خود صداها مربوط نمی‌شود. بلکه می‌تواند ناشی از خاطرات ناخوشایندی باشد که در کودکی برای فرد اتفاق افتاده‌است تفاوت میزوفونیا با فونوفوبیا یا هایپراکوسیس در این است که فرد مبتلا به شنیدن صداهای خاصی (و نه فرکانس‌های صوتی خاصی) هرچند آرام و کوتاه حساس است، بنابراین معمولاً مبتلایان به میزوفونیا قرار گرفتن در محیط‌های شلوغ و پر سر و صدا را که باعث حذف محرک‌ها می‌شوند ترجیح می‌دهند.
درمان
استفاده از گوشی‌های عایق صدا، گوش دادن به موسیقی یا نویز سفید برای مواجهه با محرک‌ها معمول است. در حال حاضر تحقیقات روی روش‌های درمانی مانند درمانِ شناختی رفتاری و درمان تمرین با وزوز گوش ادامه دارد.

درمان حساسیت به صداها
همان‌طور که می‌بینید، دلایل متعددی برای حساسیت به صدا وجود دارد. برای اطمینان از اینکه حساسیت شما به‌درستی درمان می‌شود، مهم است که از یک متخصص شنوایی واجد شرایط مشاوره بگیرید. با مشاوره با یک شنوایی‌شناس، برای مثال، می‌توانید تشخیص جامعی بدست آورید و دقیقاً بفهمید چه چیزی باعث حساسیت شنوایی شما می‌شود.
اگر مواجهه با صداهای بلند باعث کاهش شنوایی شما شده است، این می‌تواند دلیل اصلی حساسیت افزایش‌یافته شما باشد. اگرچه کاهش شنوایی قابل درمان نیست، می‌توانید عملکرد شنوایی خود را با استفاده از حفاظت شنوایی محافظت کنید. اگر از قبل کاهش شنوایی دائمی دارید، استفاده از سمعک‌های مناسب می‌تواند حساسیت شما به صداها را به حداقل برساند و عملکرد شنوایی شما را بهبود بخشد.
اطلاعات صحیح به شما امکان دسترسی به درمان مناسب را می‌دهد. صرف نظر از دلیل افزایش حساسیت شما به صدا، متخصص شنوایی مناسب می‌تواند به بهبود تجربه شنوایی شما کمک کند.